بادکشدرمانی یا کاپینگ‌تراپی، یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی در طب سنتی است که به عنوان یک روش طبیعی و بدون دارو برای تسکین دردها و بهبود عملکرد بدن مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این شیوهٔ درمانی که ریشهٔ آن به فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلفی برمی‌گردد، فنجان‌های خاصی روی پوست قرار می‌گیرد. این فنجان‌ها با ایجاد مکش، به جریان خون و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
در این مطلب، پاسخ مفصلی به سؤال «کاپینگ درمانی چیست؟» می‌دهیم و روش‌های مختلف انجام آن را با یکدیگر بررسی می‌کنیم.
بادکش درمانی چیست؟
بادکشدرمانی که با نام کاپینگ‌تراپی (Cupping Therapy) نیز شناخته می‌شود، نوعی روش درمانی سنتی است که اصل آن به طب چینی باز می‌گردد؛ اما در سراسر جهان، از جمله ایران، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این روش درمانی، فنجان‌هایی روی پوست شما قرار داده می‌شود. این فنجان‌ها با مکشی که ایجاد می‌کنند، باعث بهبود جریان خون می‌شوند که میتواند برای درمان بیماری‌های مختلف مفید باشد. فنجان‌های مورداستفاده در کاپینگ‌تراپی از جنس‌های مختلفی مانند شیشه، سفال، سیلیکون یا بامبو هستند.
آن‌ها روی نقاطی مانند کمر، شانه‌ها، بازوها، پاها و شکم شما قرار می‌گیرند و با ایجاد فشار منفی، بافت پوست و ماهیچه‌ها را به‌سمت داخل فنجان می‌کشانند. این‌کار میتواند به تسکین درد و کاهش تنش‌های عضلانی کمک کند.
نگاهی به فلسفه باستانی بادکش تراپی
بادکشدرمانی، در ابتدا توسط طبیبان چینی انجام می‌شد؛ بنابراین، می‌توان گفت که این روش درمانی، کاملاً شرقی است! در فلسفهٔ چینی، مفهومی به نام «چی» یا “qi” وجود دارد. چی، نیروی حیات موجود در همهٔ چیزهای مادی و غیرمادی جهان است.
هنگامی که چی آزادانه حرکت کند، شما احساس سرزنده‌بودن می‌کنید؛ ولی اگر مسدود شود، انرژی شما راکد می‌شود و احساس تنبلی و خستگی خواهید کرد. گفته می‌شود که کاپینگ با افزایش جریان و گردش خون به رفع انسداد چی کمک میکند و تعادل را به سیستم شما بازمی‌گرداند.
نظر دانشمندان مدرن درباره بادکش درمانی چیست؟
تحقیقات گسترده‌ای دربارهٔ چگونگی عملکرد انواع کاپینگ تراپی انجام شده است. مطالعاتی در سال ۲۰۱۸ انجام شد که نشان داد بادکشدرمانی میتواند برای بیماری‌های موضعی یا سیستماتیک مفید باشد. این روش با تقویت گردش خون محیطی (نزدیک به پوست) و سیستم ایمنی نیز به بدن کمک میکند.
براساس مطالعات انجام‌شده، برخی از اثرات کاپینگ‌تراپی عبارت‌اند از:
- تغییر پردازش سیگنال درد؛
- تحریک افزایش گردش خون از طریق آزادسازی اکسید نیتریک؛
- تحریک سیستم ایمنی بدن با التهاب موضعی مصنوعی؛
- افزایش جریان لنف در سیستم لنفاوی؛
- تغییر ساختار مولکولی و عملکرد هموگلوبین (Hb).
توجه کنید که علی‌رغم تئوری‌های متعددی که در این زمینه وجود دارد، تحقیقات بیش‌تری برای اثبات مزایا و معایب کاپینگ تراپی لازم است.
بادکش گرم بهتر است یا سرد؟
روش‌های مختلفی برای انجام بادکشدرمانی وجود دارد که به دو دستهٔ کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
- خشک (گرم)
- خیس (سرد)
در هر دو مدل، درمان‌گر شما یک مادهٔ قابل‌اشتعال (مانند الکل، گیاهان دارویی یا کاغذ) را در فنجان قرار می‌دهد و آن را آتش می‌زند. پس از خاموش‌شدن آتش، فنجان را به‌صورت وارونه و معمولاً تا ۳ دقیقه روی پوست شما قرار می‌دهد.
سردشدن هوای داخل فنجان، مکش ایجاد میکند. در نسخه‌های مدرن‌تر کاپینگ‌تراپی، به جای آتش از پمپ لاستیکی استفاده می‌شود. اما تفاوت انواع روش‌های بادکشدرمانی چیست؟ برای انتخاب بهترین روش کاپینگ‌تراپی، بهتر است که ابتدا با متد و مزایای هرکدام و همچنین نیازهای بدن خود آشنا باشید.
بادکش سرد (مرطوب)
- کاهش ورم مفاصل
- بهبود دردهای قاعدگی؛
- کاهش درد عضلانی.
در بادکشدرمانی مرطوب (یا همان حجامت) با گذاشتن فنجان در نقطهٔ موردنظر، مکش ملایمی ایجاد می‌شود. بعد از سه دقیقه، درمان‌گر فنجان را برمی‌دارد و با استفاده از یک چاقوی جراحی کوچک، پوست را به‌صورت سطحی برش می‌دهد. سپس، فنجان را روی همان ناحیه قرار می‌دهد تا با مکش مقدار کمی خون از بدن خارج شود.
بادکش گرم (خشک)
- کاهش درد؛
- آرامش عضلانی؛
- بهبود گردش خون؛
- فعال‌سازی سیستم ایمنی.
برخلاف بادکش مرطوب، روش بادکشی گرم یا خشک خون‌ریزی ندارد و فقط با استفاده از فنجان، روی پوست مکش ایجاد می‌شود. به‌دلیل ترکیدن رگ‌های خونی پس از قرارگرفتن در معرض اثرات مکش، پس از بادکش کبودی‌های گردی روی پوست باقی می‌ماند.
انواع بادکش
فنجان‌های مورداستفاده در روش‌های انجام بادکشدرمانی، از جنس‌های مختلفی ساخته شده‌اند. توجه کنید که هر فنجان مزایا و معایب خود را دارد و انتخاب جنس مناسب باید براساس نیازهای خاص بیمار و مشورت درمان‌گر انجام شود.
۱) بادکش شیشه‌ای
از مهم‌ترین مزیت‌های فنجان‌های شیشه‌ای برای انجام کاپینگ‌تراپی این است که به‌راحتی استریل می‌شوند و با استفاده از آن‌ها، می‌توان شرایط پوست را به‌راحتی بازرسی کرد. البته این فنجان‌ها شکننده هستند و وزن بیش‌تری از سایر کاپ‌ها دارند.
۲) بادکش سیلیکونی
فنجان‌های سیلیکونی به‌خاطر انعطاف‌پذیری بالایی که دارند، به‌راحتی فشار داده می‌شوند؛ به همین دلیل، به درمان‌گر اجازه می‌دهند که کنترل بهتری بر میزان مکش داشته باشد. درمان‌گران استفاده از فنجان‌های سیلیکونی و حرکت‌دادن آن‌ها روی پوست شما، اثری شبیه ماساژ ایجاد می‌کنند.
۳) بادکش پلاستیکی
این فنجان‌ها دوام بیش‌تری دارند و سبک‌وزن‌تر هستند؛ اما مکش آن‌ها به اندازهٔ شیشه یا سیلیکون قوی نیست و سخت‌تر استریل می‌شوند.
۴) بادکش بامبو
از فنجان‌های بامبو می‌توان برای بادکشدرمانی خشک یا مرطوب استفاده کرد. برخلاف فنجان‌های سیلیکونی یا شیشه‌ای، این لیوان‌ها با محیط زیست سازگار هستند و با وزن سبکی که دارند، سطح متوسطی از مکش ایجاد می‌کنند.
استفاده از فنجان‌های بامبو برای کسانی که به سایر مواد حساسیت دارند، مناسب است. این فنجان‌ها دوام کم‌تری دارند، ممکن است که بو بگیرند و نگهداری از آن‌ها دشوارتر است.
۵) بادکش برقی
با پیشرفت تکنولوژی، حتی در متدهای طب سنتی نیز از ابزارهای مدرن استفاده می‌شود!
بادکش برقی با امکان تنظیم شدت مکش، روی پوست قرار می‌گیرد و به رفع گرفتگی عضلات و بهبود جریان خون در نقاط مختلف کمک میکند. عملکرد این دستگاه برای ماساژ عمیق بافت‌های بدن به‌گونه‌ای است که ابتدا باید لیوان آن در جهت عقربه‌های ساعت چرخانده و سپس روشن شود.
بعد از قراردادن بادکش برقی روی نقطهٔ موردنظر از پوست نیز می‌توان مقدار مکش را به میزان دلخواه تنظیم کرد. برای آزادکردن دستگاه نیز فقط باید پیستون بالای لیوان کشیده شود. بادکش‌های برقی بسته به نوع طراحی و کاربرد، می‌توانند در کاپینگ‌تراپی خشک یا مرطوب استفاده شوند.
انواع بادکش از نظر روش انجام
علاوه بر ابزار مورداستفاده، روش‌های مختلفی برای انجام کاپینگ‌تراپی وجود دارد که در ادامه، آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
بادکش ثابت
همان‌گونه که از نام آن مشخص است، در این روش لیوان‌ها به‌صورت ثابت روی پوست باقی می‌مانند تا مکش تمام شود. این پروسه، معمولاً ۱۵ ثانیه طول می‌کشد و بعد از آن، فنجان از پوست جدا می‌شود. بادکش ثابت به کاهش دردهای کمر و کتف کمک میکند.
بادکش منقطع
در این روش، فنجان را به مدت ۴ الی ۵ ثانیه روی پوست قرار می‌دهند و سپس آن را جدا می‌کنند تا به ناحیهٔ دیگری برسند. این کار به جمع‌شدن خون لطیف در بدن کمک کرده و با مکش لنف، محل موردنظر را گرم میکند.
بادکش متحرک یا لغزان
در این روش، درمان‌گر ابتدا پوست شما را با روغنی مانند روغن زیتون یا بادام تلخ چرب میکند، سپس بادکش را روی آن قرار داده و پس از چند ثانیه، به‌آٰرامی تکان می‌دهد. بادکش متحرک میتواند با گرم‌کردن موضعی، به رفع تنش‌های عضلانی و اسپاسم کمک کند.
خواص و فواید بادکش درمانی چیست؟
اما بادکشدرمانی چه فوایدی دارد که بعد از گذشت این‌همه سال، همچنان به عنوان یکی از روش‌های کاربردی طب سنتی باقی مانده است؟
کمک به سلامت خون‌سازی بدن
بادکشدرمانی، گردش خون را در منطقه‌ای که فنجان‌ها قرار دارند افزایش می‌دهد. این جریان بهبودیافته با تسکین تنش عضلات و تقویت ترمیم سلولی، به سلامت بدن کمک میکند.
کاهش استرس و اضطراب
بادکشدرمانی با چندین مکانیسم مختلف، به کاهش اضطراب کمک میکند. به جدول زیر دقت کنید:
| مکانیسم | اثر |
| تحریک جریان خون | مکش فنجان‌ها گردش خون به مناطق تحت‌درمان را افزایش می‌دهد. این مسئله به کاهش تنش عضلات منجر می‌شود. |
| فعال‌کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک | به تولید احساس آرامش جسمی و ذهنی کمک میکند. |
| انتشار هورمون‌های احساس خوب | بادکشدرمانی با آزادکردن اندورفین‌ها و سروتونین، سطح اضطراب را کاهش می‌دهد. |
| بهبود کیفیت خواب | با تسکین درد و حذف سموم بدن، سطح اضطراب نیز کاهش پیدا میکند. |
| کاهش سطح کورتیزول | سطح کورتیزول در افراد مضطرب بسیار بالا است و بادکشدرمانی میتواند آن را به میزان خوبی کاهش دهد. |
دستیابی به پوستی سالم و شاداب
کاپینگ‌تراپی با افزایش گردش خون در بدن، پروسهٔ ترمیم و بازسازی سلولی را تحریک کرده و به سلامت پوست کمک میکند. همچنین این روش درمانی با افزایش مقاومت و کشش پوست و کاهش التهاب، به شما کمک میکند تا پوست شاداب‌تری داشته باشید.
کاهش دردهای مزمن
بادکشدرمانی میتواند با افزایش جریان خون، کاهش تنش عضلات (که یکی از مهم‌ترین منابع دردهای مزمن است)، تحریک فرایندهای درمانی طبیعی بدن، تسکین روان‌شناختی و پاک‌کردن سموم، برای کاهش دردهای مزمن مفید باشد.
کمک به دفع سموم بدن
مکش فنجان‌ها با افزایش جریان خون، سموم را برای پردازش و حذف به کبد و کلیه‌ها انتقال می‌دهد. همچنین با تحریک سیستم لنفاوی، نقش مهمی در از بین بردن سم‌های موجود در بافت بدن دارد. بادکشدرمانی با کاهش اضطراب و تنش، به‌صورت غیرمستقیم از فرایندهای سم‌زدایی طبیعی بدن پشتیبانی می کند.
بهبود روماتیسم
افزایش گردش خون در مناطق آسیب‌دیده و حرکت آن به سمت سطح پوست، به کاهش سفتی مفاصل و بهبود تحرک کمک میکند. همچنین بادکشدرمانی با کاهش التهاب، به کاهش درد و تورم بیماران روماتیسمی منجر می‌شود.
عوارض انجام بادکش
کاپینگ‌درمانی عوارض جانبی جدی و طولانی‌مدتی ندارد و عارضه‌های آن معمولاً در طول جلسهٔ درمان یا بلافاصله بعد از آن رخ می‌دهد؛ برای مثال:
- تغییر رنگ پوست؛
- کبودی‌های جامانده از لیوان‌ها؛
- سرگیجه؛
- تعریق یا حالت‌تهوع (بسیار نادر).
همچنین اگر روش انجام کاپینگ تراپی به‌گونه‌ای باشد که روی پوست شما خراشی ایجاد شود (مانند حجامت)، ممکن است بعد از جلسه در محل برش احساس درد کنید. عفونت نیز یکی از خطرات انجام بادکش (مخصوصاً بادکش مرطوب) است؛ بنابراین اهمیت زیادی دارد که درمان‌گر از روش‌های مناسبی برای ضدعفونی‌کردن پوست و ابزار خود استفاده کند. بهتر است که همیشه قبل از رزرو نوبت بادکشدرمانی خود، با درمان‌گرتان مشورت کنید تا ابهام یا مشکلی در طول جلسهٔ تراپی و بعد از آن نداشته باشید.
کاپینگ‌تراپی به همه توصیه نمی‌شود!
سراغ بادکشدرمانی نروید، اگر:
- از داروهای رقیق‌کنندهٔ خون استفاده میکند؛
- مبتلا به اختلالات خون‌ریزی (مانند هموفیلی) هستید؛
- مشکل لخته‌شدن خون دارید؛
- پوست یا شرایط پوستی حساسی دارید؛
- مبتلا به یکی از اختلالات اندام‌های داخلی هستید؛
- سابقهٔ سکتهٔ مغزی دارید؛
- سابقهٔ تشنج دارید.
همچنین، کاپینگ‌تراپی نباید در نواحی زیر استفاده شود:
- رگ‌ها و شریان‌ها؛
- اعصاب؛
- التهاب‌ها یا ضایعات پوستی؛
- چشم‌ها؛
- گره‌های لنفاوی؛
- رگ‌های واریسی.
کلام آخر
تکنیک باستانی کاپینگ‌تراپی، شامل مکش پوست با فنجان‌هایی از جنس شیشه، پلاستیک یا سیلیکون است و میتواند به تقویت عملکرد سیستم ایمنی، افزایش جریان خون و کاهش درد کمک کند. در این مطلب به بررسی انواع کاپینگ تراپی و مزایای آن‌ها پرداختیم. توجه کنید که بادکشدرمانی جایگزین خوبی برای مراقبت‌های پزشکی نیست؛ اما میتواند مکمل آن باشد!
سؤالات متداول
۱. جای بادکش روی بدن می‌ماند؟
بله؛ پس از بادکشدرمانی علامت آن که به‌صورت دایره‌های قرمز یا بنفش ناشی از مکش است، روی بدن باقی می‌ماند.
۲. کبودی بادکش چند روز بعد از بین می‌رود؟
معمولاً علائم بادکش پس از چند روز تا یک هفته برطرف می‌شود؛ اما مدت دقیق آن به شدت مکش و واکنش پوست فرد بستگی دارد.
۳. برای کاهش کبودی بادکش چه کاری می‌توان انجام داد؟
پس از بادکشدرمانی، مصرف زیاد آب، ماساژ آرام، اجتناب از فعالیت‌های شدید و استفاده از ژل‌های مخصوص میتواند کبودی‌های باقی‌مانده را کم‌رنگ کند.
۴. بادکشدرمانی در منزل انجام می‌شود؟
بله، بادکشدرمانی میتواند در منزل نیز انجام شود.
۵. آیا حجامت و بادکشدرمانی با هم تفاوتی دارند؟
بله، حجامت نوعی بادکشدرمانی است که در آن چندین خراش کوچک روی پوست ایجاد و خون از آن خارج می‌شود؛ اما بادکشدرمانی بدون خراش و خون‌گیری است.
